Hoe mooi deze reactie op mijn zoektocht naar het benoemen van verschillende vormen van verlies:
Dank je wel voor dit overzicht!
Het zijn voor mij alle vijf zeer herkenbare vormen van verlies die ik ook in mijn leven heb meegemaakt. Ik wou bijna typen, helaas herkenbaar, maar bedacht toen mede dankzij jou dat dit het sociaal wenselijke is om te schrijven. Want al die vormen van verlies hebben me ook iets gebracht, vaak hele mooie waardevolle ervaringen.
Vooral de bewustwording ‘helaas herkenbaar’ te willen typen en het toch niet doen. Toen had ik nog maar een lijstje van vijf, inmiddels uitgegroeid tot zeven.
Hierbij mijn completere rijtje van zeven:
- Gepland verlies: Klinkt dat als matchfixing? Ik bedoel afscheid waar je zelf voor kiest. Waar je jouw redenen voor hebt. Wanneer je uit vrije wil met iets stopt, terwijl je daarmee ook iets dierbaars verliest. Zoals het vertrek uit een team. Jij gaat voor de nieuwe loopbaankans, maar gaat ook je collega’s missen.
- Versneld verlies: Aftakeling? Zoiets ja. Doordat een situatie versneld verandert, leiden de gevolgen tot verlies. In een scheiding komt dit verlies veel voor.
- Proces van verlies: Een periode waarin gestaag, verwacht of onverwacht, iets dierbaars verdampt, verdwijnt, kapot gaat of in jezelf uit elkaar valt. Je ziet iets voor je ogen verdwijnen, zonder dat je er invloed op hebt. Voor velen valt het proces van ouder worden hieronder.
- Plots verlies: Onverwacht is van ons heengegaan… Die bedoel ik. Ondanks het besef dat we allemaal ooit zullen sterven, komt het toch regelmatig heel onverwachts. Zeker bij een ongeval. Maar het kan ook gaan om een ander onverwachte gebeurtenis die leidt tot verlies.
- Gedwongen verlies: Iets wat eigenlijk had mogen blijven, maar waartoe je door de omstandigheden gedwongen bent om afscheid van te nemen. Bijvoorbeeld de overgang van basisschool naar middelbare school. Of een situatie waarvan je weet dat het verstandig is als je afscheid neemt. Denk aan het verbreken van een relatie.
- Levend verlies: Als je telkens een stukje afscheid moet nemen bij leven. Ouders van een kind met een beperking bijvoorbeeld die elke dag geconfronteerd worden met dingen die hun kind nooit zal doen, ontwikkelen of meemaken. Hoe ouder het kind wordt, hoe meer verlies ervaren wordt. Een mooie toevoeging van Monique van der Gaag.
- Toekomstig verlies: Als je weet dat het verlies onomwentbaar gaat komen. Bij de diagnose zonder behandelperspectief. Of als een bedrijf op faillissement afstevent. Een mooie aanvulling van Jolien Gregorowicz.
Heb jij ook nog aanvullingen? Want verlies komt in vele vormen. En fijn als we er gewoon over kunnen praten. Zodat we:
Alles wat we meemaken, dus ook alle vernederingen, tegenslagen, pijnlijke situaties, worden ons aangereikt als klei, zodat we ‘uit de ellendige omstandigheden van ons bestaan’ iets kunnen scheppen wat de gift van het bewustzijn waardig is.
Woorden van schrijver en dichter Jorge Luis Borges die ik tegenkwam in een essay van Vivian Gornick in De Groene Amsterdammer (Draag de diamanten – De Groene Amsterdammer), waarin het effect van vernedering een verlies van je waardigheid, zelfbeeld, zelfvertrouwen, … noem maar op, prachtig uitdiept.
